Het resultaat moet er wezen

Ethiopië in cijfers:
Ontbossing van zo'n 90% in de afgelopen 100 jaar.
Een bevolkingsgroei van 3,2% per jaar.
De verschrikkelijke hongersnood in het zuiden van het gigantische land heeft dit groeipercentage teruggebracht naar 3.19% in 2011.

Omdat de leefgewoonten van de snel groeiende bevolking hetzelfde zijn gebleven, neemt de druk op leefomgeving alleen maar toe. Dit kan vanzelfsprekend niet lang zo doorgaan.

Daarom werken er meerdere organisaties in Ethiopië al tientallen jaren aan het verminderen van houtgebruik voor het koken: oorzaak van meer van zo'n 90% van de ontbossing. De ontwikkelingsorganisatie Plan International heeft bijvoorbeeld als doel om het houtgebruik van huishoudens in hun projectgebied met 80% af te laten nemen. En omdat ik meewerkte aan de promotie van de Forune Cooker (een apparaat om met zonne-energie eten te koken), is mij gevraagd om hier een bijdrage aan te leveren.

Zoals ik inmijn vorige verslag al aangaf, valt er nog veel winst te halen bij het verbeteren van de huidige methode van het bereiden van het Ethiopische stapel voedsel injera. Hier het eerder beloofde filmpje van de meest geavanceerde methode om op industriële schaal injera's klaar te maken: http://www.youtube.com/watch?v=P_qqJS-aFvg&feature=youtu.be.
Deze injera, het basis voedsel dat 3 keer per dag gegeten wordt, is verantwoordelijk voor meer dan 80% van het houtgebruik in een huishouden.

Het kost zoveel energie om deze 'pannenkoeken' klaar te maken, dat het onmogelijk leek om dit op zonne-energie te doen. En dus ben ik in Ethiopië met iedereen gaan praten die ervaring had met het verminderen van het energiegebruik voor het bereiden van de injera. Al snel kwam ik er achter dat men vooral steeds gefocust heeft op het efficiënter maken van het fornuis. Hiermee is het gelukt om het houtgebruik te verminderen met zo'n 50-60%. Het duurt wel 20 minuten tot een half uur voordat de dikke kleie bakplaat warm genoeg is om de eerste injera te bakken. Dit komt doordat er niet meer een gigantisch vuur gemaakt kan worden door (zoals bij de drie stenen) van alle kanten brandend hout aan te voeren.

"Is het niet mogelijk om de bakplaat te vervangen?" vroeg ik me af.
"Nee, want als je een pan van metaal gebruikt veranderd het de structuur en de smaak van de injera, en het is te duur en het zal daarom nooit op grote schaal aan de man (of dit geval aan de bakkende vrouw) gebracht kunnen worden."
"En kunnen we het dan niet ergens anders mee vervangen?" Met mijn boeren verstand ging ik deze uitdaging te lijf. Waar bestaat klei eigenlijk uit? Grotendeels uit kleine zandeeltjes. Wat wordt er zoal gemaakt van zand? Glas! Laten we op glas proberen injera's te bakken!
Onder het toeziend oog van dames die minstens 600 injera's per dag bakken in de injera bakkerij, probeerde ik het samen met een technisch adviseur van GIZ uit. Zie hierbij het succesvolle resultaat op film vastgelegd: http://www.youtube.com/watch?v=dlb_4OA0tJA&feature=youtu.be.

Later is een student genaamd Getu Aleman van de universiteit van Bahir Dar in noord Ethiopië wat eerste, (wetenschappelijk verantwoorde) tests gaan doen. Hieruit bleek dat door het glas te gebruikten op het het efficiëntere fornuis deze in 3 minuten op baktemperatuur was. Bij een temperatuur van 160 graden kon gebakken worden, in plaats van bij 220 graden op de kleiplaat.
Tijdens de vergelijking bleek de glasplaat zowel 75% minder brandhout nodig te hebben, als 4 keer zo snel eenzelfde hoeveelheid injeras te bakken. Door het combineren van de glasplaat en het efficiëntere fornuis is het nu dus al mogelijk om het houtgebruik met meer als 80% te verminderen vergeleken met de kleiplaat op drie stenen. Plan International kan dus tevreden zijn (en dat zijn ze ook).

Verder lukte het ons ook om met de gasplaat op biogas injeras te bakken (zie: http://youtu.be/ZRW3C2oqxa0). Dit terwijl het 40 jaar na de introductie van biogas in Ethiopië nog niemand gelukt is om dit op de kleiplaat te doen.

Hoe zit het dan met de zon?, zullen velen van jullie nu denken.
Omdat het zoveel energie kostte om deze injeras te maken, moest hier dus eerst iets aan gedaan worden. Nu hiermee goede resultaten zijn geboekt, lijkt het mogelijk om ook het bakken op zonne-energie te doen. Hier komt nog een hoop meer bij kijken. Omdat de zon in de tropen veel hoger staat bijvoorbeeld, zijn er technische aanpassingen nodig om alles te laten werken. Daarom heb ik ook 3 weken besteed aan het aanpassen en testen van de Fortune Cooker. Het is me uiteindelijk gelukt om drie verschillende gerechten tegelijkertijd klaar te maken op zonne energie, zonder dat het apparaat regelmatig bijgesteld hoefde te worden. Het is naar mijn weten nooit eerder iemand gelukt om dit in de tropen voor elkaar te krijgen.

Wordt vervolgd, zie hier onder wat foto's uit het veld.